Ziemia pod moimi stopami. Gleba, ściółka. Kładę się na ziemi w lesie. Czuję zapach grzybów, rozkładających się części roślin. Ten zapach wcale nie jest przykry, przypomina mi jakąś dziecięcą beztroskę, kiedy mając kilka lat bez oporu i radośnie tarzałem się na ziemi razem z kolegami w dziecięcych zabawach. Przyglądam się bliżej temu fragmentowi ściółki, który teraz jest przed moimi oczami. Widzę zielone łodyżki roślin, suche liście, a pod nimi wilgotny humus ze strzępkami grzybni. Po niezliczonych łodyżkach, patyczkach i kawałkach liści wędrują od czasu do czasu różne maleńkie istoty, których nazw nawet nie znam. Nagle, po chwili spokojnej obserwacji dociera do mnie, że ten niewielki kawałek ziemi dosłownie tętni życiem. Gleba nie jest jakąś martwą rzeczą, ale pełnym rozmaitego życia królestwem. Pod stertą liści nieustannie wre praca niezliczonych istot, które zabiegając o swój jednostkowy interes służą ostatecznie całemu lasowi rozkładając martwą materię organiczną i w ten sposób zasilając życie nowym pokarmem. Ta ściółka uczy mnie niezwykle ważnej rzeczy. Tutaj, na tym niewielkim skrawku ziemi życie przeplata się ze śmiercią. To, co umiera, rozkłada się, jest warunkiem tego, co żyje. Śmierć jest największym darem, jaki może złożyć życiu. Bez śmierci nie ma życia, dlatego życie nieuchronnie kończy się, by mogło trwać dalej. Tutaj przed moimi oczami po raz kolejny rozgrywa się kolisty taniec, w którym naturalny proces kpi sobie z naszych arbitralnych podziałów na to, co żywe i na to, co martwe. Gleba, ściółka, jest wielkim cmentarzyskiem, na którym może kiełkować nowe życie. Ale i ono ostatecznie złoży siebie w ofierze, otwierając kolejny cykl w tym niekończącym się poemacie obiegu materii. My też uczestniczymy w tej podróży, choć kurczowo trzymamy się wyłącznie jednego bieguna w tej misternej i harmonijnej układance. Śmierć nas przeraża i jest bodaj źródłem największego lęku. Dlatego śmierć przeciwstawiamy życiu i jednocześnie próbujemy ją oszukać i okiełznać. Tutaj, w tej ściółce widać jak daremne i niebezpieczne są to próby. Bo gdybyśmy zdołali przerwać ten łańcuch i wyrzucić śmierć z życia, to przecież nie mogłoby ono trwać. Nasze sny o nieśmiertelności są zupełnie nieżyciowe! Ziemia pod naszymi stopami ciągle uczy nas tego, że nie ma się czego bać, bo jakkolwiek odchodzimy w końcu z tego świata, to prawdę mówiąc nigdy go nie opuszczamy. To wszystko, co tworzy nasze ciała wraca ostatecznie do obiegu i staje się trawą, drzewem, ptakiem czy motylem .I nie musisz czekać do własnej śmierci, by ten proces się dokonał. Codziennie przyswajamy pokarm Ziemi, a mówiąc dosadniej ziemię po prostu i ona staje się na jakiś czas naszym ciałem. Wszystkie pierwiastki, które budują moje komórki istnieją już od wielu miliardów lat, a narodziły się podczas wielkiego wybuchu. Dzisiaj ułożyły się w formę mojego ciała, a za jakiś czas (jutro, za kilka miesięcy lub najwyżej lat) powrócą do obiegu i tam staną się ciałem wilka lub kleszcza. Jakby na to nie spojrzeć przepływa przez nas rzeka materii, którą przez moment organizujemy na swój ludzki sposób pod postacią naszego ciała. Ziemia jest więc nie tylko naszą karmicielką, ale dosłownie jest nami, a my nią jesteśmy. Jest naszym najważniejszym domem, domem naszego ciała. Rozglądając się wokół mogę widzieć drzewa, kwiaty, trawę, latające owady, czy inne zwierzęta, ale patrząc na to wszystko wnikliwiej widzę ziemię w tych wszystkich niezliczonych formach życia. Idąc jeszcze dalej można powiedzieć, że nasze podziały na świat ożywiony i nieożywiony są zupełnie sztuczne i nieprawdziwe. Patrząc bowiem na glebę (czyli coś nieożywionego) dostrzegam w niej kiełkujące życie. Nawet patrząc na skałę dostatecznie głęboko zobaczę w niej źdźbło trawy. A spoglądając na delikatne listki już widzę jak zamieniają się w pył, który może za wiele lat zamieni się w skałę. Tak przecież zdarzyło się kiedyś z roślinami, które dzisiaj wydobywamy pod postacią węgla kamiennego. Skały są najstarszymi istotami na naszej planecie i mają wiele interesujących historii do opowiedzenia. Ich mądrość oraz spokój mogą być dla nas nieustanną inspiracją i źródłem głębokiego wglądu w istotę życia. To one były świadkami jak życie zmieniało się i doskonaliło. To one brały też udział w tej podróży jako ważny element w obiegu materii i energii. Wsłuchaj się w ich opowieść, a odkryjesz, że są twoimi dziadkami i babciami, kimś bliskim, kto śpiewa cicho pieśń jedności Ziemi. Patrząc na Ziemię w ten sposób widzimy, że jest ona prawdziwą Matką niezliczonych istot. Te istoty, to nie tylko zwierzęta, rośliny, grzyby, czy bakterie, ale także skały, potoki, chmury i oceany. Wszystkie te istoty przenikają się wzajemnie w nieskończonym tańcu życia i śmierci, czyli kolistym poemacie obiegu materii. Bijące serce Ziemi swoim rytmem przypomina i odzwierciedla słoneczne cykle dobowe i roczne. Po raz kolejny otrzymujemy tutaj lekcję doskonałej mądrości wpisującej się w obraz koła. Indianie Ameryki Północnej śpiewają w jednej z pieśni:
Tu, gdzie siedzę Świętość
Święta Ziemia jest
Góry, lasy, rzeki
W pieśń wsłuchują się
Wielki Duchu, jesteś wszędzie, tu
Jak daleko odeszliśmy od takiego myślenia i doświadczania Ziemi. To, co kiedyś było święte, dzisiaj jest obiektem handlu, rabunkowego plądrowania zasobów albo zabiegów niszczących delikatną strukturę życia gleby, jak w nowoczesnym rolnictwie, gdzie stosuje się ogromne ilości środków chemicznych wyjaławiających ją.Stojąc na ziemi lub chodząc po niej (najlepiej) bosymi stopami możesz doświadczyć prawdziwego cudu. To nie tyle chodzenie po wodzie jest cudem, ale właśnie chodzenie po ziemi. Jeśli tego nie rozumiemy i nie doświadczamy, to z pewnością odcinamy się od jednego z najważniejszych doznań, jakie dane jest nam odczuć w ciągu naszego życia. Ziemia przyciąga nas do siebie z całych sił, nie pozwala nam na to, byśmy opuścili ją gnani przez jakieś szalone wizje podboju innych planet. Lecąc w kosmos wydaje się nam, że uwalniamy się od ziemskiego przyciągania, ale cóż to za wolność, kiedy każda komórka naszego ciała tęskni boleśnie za tą ziemską siłą, która pragnie nas trzymać blisko przy sobie. Z pewnością, ci, którzy uwolniliby się od niej skutecznie, staliby się wielkimi nieszczęśnikami. Tak czy owak, podróże kosmiczne mają jedną niezaprzeczalną wartość. Na Ziemię można spojrzeć jak na jedną wielką całość. Można zobaczyć ją z kosmicznej perspektywy i doznać niezwykłego wglądu, o którym często mówią astronauci przebywający w kosmosie. Wielu z nich relacjonowało, że widok Ziemi był dla nich tak poruszający, że na zawsze odmienił ich życie, uświadamiając im jak cenną wartością jest ta piękna planeta zawieszona w kosmicznej przestrzeni. Dzisiaj po raz kolejny ożywa mit Gaji - bogini Matki, która troszczy się i opiekuje wszystkimi swoimi dziećmi. We współczesnych czasach mamy szansę odkryć swój związek z Gają rozwijając planetarną świadomość. Wiemy już, że żyjemy na planecie, która ma ograniczoną ilość miejsca zasobów. Wiemy jak bardzo delikatna jest równowaga, która stanowi podstawę życia. Wiemy też jak piękna jest Ziemia ze swoimi krajobrazami, kolorami mórz i lasów, z bogactwem zwierząt i roślin. Wiemy też, że my ludzie mamy szczególny przywilej rozumienia głębokich związków z Ziemią. Coraz wyraźniej dociera do nas, że jesteśmy dziećmi Ziemi, że ona nas wykarmiła i dała nam schronienie. Ziemia podtrzymuje nasze kruche życie i pozwala nam wzrastać i doskonalić się. Nasza świadomość, którą dostaliśmy od Ziemi w prezencie pozwala nam zrozumieć życie na Ziemi. Ale też dzięki naszej świadomości, dzięki naszym umysłom, Ziemia może przyglądać się sobie, może zyskiwać własną świadomość. Jesteśmy oczami Ziemi i jako jej dzieci, a nawet jako ona sama, patrzymy na siebie. Ta nowa opowieść zyskuje też naukowe potwierdzenie. James Lovelock sformułował hipotezę Gaji wskazując na to, że Ziemia jest w stanie utrzymywać stałe parametry, głównie w zakresie składu atmosfery i temperatury przy powierzchni. W tym kontekście Ziemia zachowuje się jak żywa istota i zdecydowanie w tym względzie różni się od innych znanych nam planet. Można nawet powiedzieć, że Ziemia nie tyle zachowuje się jak żywa istota, ale faktycznie jest żywą istotą, jest rodzajem superorganizmu, który składa się z niezliczonych istot („komórek, tkanek i całych układów”) podtrzymujących życie. Ziemia jako forma życia podtrzymuje samą siebie (przy życiu).Jesteśmy Ziemią, jesteśmy jej świadomą częścią. Ja nią jestem i Ty nią jesteś. Najwyższy czas, by usłyszeć w sobie jej głos, by usłyszeć jej płacz, który mówi nam, że powinniśmy wrócić do kręgu życia, do wspólnoty wszystkich istot żyjących w harmonijnym porządku natury. To najważniejsza chyba nauka jaką możemy otrzymać w darze od Ziemi.
Książka dobra na kryzysowy czas – Ryszard Kulik „Ziemia – mój jedyny dom” (dostępna jako pdf ) została zainspirowana spiralą Ponownego Połączenia (The Work That Reconnects) Joanny Macy. Ta ponad 90-letnia głęboka ekolożka i buddyjska nauczycielka od lat głosi, że największym zagrożeniem dla pojedynczego człowieka i całej ludzkości jest oddzielanie, odcinanie się od przyrody – sieci życia – dzikości, w tym także od swoich uczuć. Dlatego Macy w ciągu całego swojego życia tworzyła metodę – Praktykę Ponownego Połączenia, czerpiąc z filozofii głębokiej ekologii Arne Naessa, swojej buddyjskiej praktyki i badań naukowych nad buddyzmem, teorii systemów, a także wiedzy i doświadczeń wynikających z pracy ze zbiorową traumą. I tak spirala Ponownego Połączenia składa się z czterech etapów: 1) odczucie wdzięczności, 2) odczucie bólu, cierpienia, 3) spojrzenie nowymi oczami, 4) pójście naprzód. Jest to też przejście przez koło emocji, od radości i wdzięczności przez złość, ból, strach, smutek – i to odczucie pełni i połączenia powoduje, że zaczynamy działać w świecie z innego, głębszego miejsca w nas samych.
