Wdech i wydech. Delikatne kołysanie klatki piersiowej. Ciągły jednostajny rytm, który cicho szepcze całemu światu: „ja żyję”. Oddycham, więc jestem. Kilkanaście lub kilkadziesiąt razy na minutę składamy taką deklarację, która niezawodnie przypomina nam kim naprawdę jesteśmy i na czym polega życie. Jemy zwykle kilka razy dziennie. Bez jedzenia możemy przeżyć nawet kilkadziesiąt dni. Potrzebujemy pokarmu ziemi, potrzebujemy Ziemi, ale przez jakiś czas radzimy sobie dzięki zapasom zgromadzonym w naszym ciele. Pijemy znacznie częściej. Bez wody, w zależności od warunków, możemy przeżyć tylko kilka dni. Jakże cenna jest woda, jak ważna dla naszego życia. Ale dopiero przyglądając się oddechowi widzimy jak bardzo jesteśmy uzależnieni od świata przyrody. Oddychamy nieustannie, a każda dłuższa przerwa w tym życiodajnym procesie jest zagrożeniem życia. Bez powietrza nie przeżylibyśmy nawet kilku minut. Jakże cenne jest powietrze, jak bardzo go potrzebujemy i jednocześnie jak bardzo go nie doceniamy. Nie doceniamy całego zielonego świata, od którego zależymy w każdej minucie naszego kruchego życia. Oddychanie to branie i dawanie. Dwie przeciwstawne czynności, które dopiero razem tworzą harmonijną całość. Bo żeby zaczerpnąć powietrza, trzeba wcześniej zrobić dla niego miejsce robiąc wydech. Wydychając zaś, trzeba wcześniej zaczerpnąć powietrza. Tak oto przeciwieństwa się dopełniają ucząc nas, że to, co znajduje się na dwóch krańcach wzajemnie od siebie zależy. Nie ma dawania bez brania, a żeby coś wziąć, najpierw trzeba coś oddać. Gdybyśmy potrafili uważnie wsłuchiwać się w oddech, mógłby on nauczyć nas rozwiązania wielu naszych ludzkich problemów i sporów. Po raz kolejny widzimy, że istotą życia jest koło i cykliczny proces, w którym wszystko powraca, wszystko wzajemnie na siebie wpływa i zależy od siebie. Oddychanie jak dzień i noc, jak życie i śmierć, jak elektron i proton, jak kobieta i mężczyzna przypomina nam o podstawowej zasadzie wszechświata, którą jest współistnienie. Nie można po prostu istnieć, ponieważ każde istnienie jest faktycznie współistnieniem. Jeśli dzisiaj w naszym świecie próbujemy rozerwać ten związek, nadmiernie przywiązując się do jednego tylko bieguna (np. męski świat dominujący kobiecy świat, przyjemność bez cierpienia czy życie z negacją śmierci), to tak jakbyśmy chcieli wyłącznie robić wdechy uznając, że wydychanie jest nie w porządku. Współistnienie wymaga od nas zachowania równowagi i harmonizowania tego, co przeciwstawne. To jedna z najważniejszych lekcji, których uczy nas oddychanie i powietrze. W procesie oddychania uczestniczymy w niezwykłej wymianie z całym światem. Jaki kolor ma powietrze? Twierdzisz, że powietrze nie ma koloru i jest przeźroczyste? Ależ skąd, powietrze ma kolor zielony! Bez zielonego nie byłoby tlenu. Tlen i zieleń są tak blisko siebie tutaj na Ziemi, że nieprzypadkowo to zielony właśnie kojarzy się nam z życiem i działa na nas niezwykle kojąco. Dawno temu rośliny wpadły na pomysł, by wykorzystać zieleń do wychwycenia i wykorzystania energii słonecznej. Produktem ubocznym w tym procesie okazał się być tlen - gaz o niezwykłej sile niszczenia, w obecności którego inne pierwiastki dosłownie spalają się. Ale życie poradziło sobie z tym problemem znakomicie, bo przecież podczas tego spalania uwalnia się sporo energii. Tutaj produktem ubocznym okazał się być dwutlenek węgla, który z wdzięcznością przyjęły rośliny zielone jako ożywczy dar. Tak oto koło się zamknęło i zaczęliśmy oddychać. Wszyscy. I zwierzęta, i rośliny
Czy spacerując w parku masz świadomość tego brania i dawania, w którym każdy Twój oddech sławi związek w jakim jesteś z zielonymi roślinami? Większość z nas pewnie wzruszy ramionami na te rozważania, ale w takim razie niech ci zuchwalcy zatkają sobie nos i usta i poczują jak bardzo (ale to bardzo!) potrzebują drzew. Powietrze jest tak cennym darem. Powietrze. Atmosfera. Przepona planety. Cieniutka warstewka, którą można porównać do skórki od jabłka. Ale to właśnie tutaj, w tej niewidzialnej, przeźroczystej, cieniutkiej przestrzeni zdarzyło się nam życie. Nawet woda morska zawiera w sobie tlen skrupulatnie wyłapywany przez rybie skrzela. Życie pożąda tlenu, łapczywie go przyjmuje i z jego pomocą uwalnia słoneczną energię. Powietrze. Niewidzialny, choć wyczuwalny i w końcu zauważalny ruch. Wirujące suche liście, tumany kurzu wzbijane przy wichurze czy delikatny szum wiatru w koronach drzew. Pamiętasz, jak wiatr może przyjemnie głaskać twoją skórę albo mrozić ją przy zimnych podmuchach? Powietrze, które złapane w żagle pozwala płynąć żeglarzom i to samo powietrze, które, choć niewidzialne, wiejąc w twarz nie pozwala iść dalej. Cudowne kolory nieba podczas zachodów i wschodów Słońca. To powietrze razem ze Słońcem maluje te niezwykłe spektakle. Któż może pozostać obojętnym wobec takich cudów? Błękit nieba, którym zachwycamy się w pogodny dzień jest prezentem jaki otrzymujemy od ziemskiej atmosfery. Sunące po niebie obłoki, zmieniające się kształty, które mówią nam jak wszystko, co nas otacza jest ostatecznie nietrwałe i zmienne. Chmury pojawiają się, są przez jakiś czas, a później odchodzą. Jakaż to niezwykła lekcja spokoju i akceptacji tego, co się wydarza. Obserwowanie chmur jest jak obserwowanie własnych uczuć i myśli, które również pojawiają się, są i odchodzą. Jeśli widzimy je i nie utożsamiamy się z nimi, to pozwalamy sobie na zachowanie doskonałego spokoju. Jak wiele chmury mogą nauczyć nas o życiu! Zapachy. Niepostrzeżenie rozchodzą się tu i ówdzie w tym niewidzialnym sanktuarium. Woń sosnowego lasu w upalny dzień, ożywcza świeżość powietrza po letniej burzy, zapach kwiatów na łące czy skoszonego siana. Przypominając sobie te zapachy można się naprawdę rozmarzyć. Przywołując je prawdopodobnie czujesz odprężenie i spokój, kojarzą ci się z wakacjami, z beztroską, z radosnym byciem w bliskim kontakcie z przyrodą. Ale zapachy, jak wiemy, mogą też być inne. Powietrze zanieczyszczone samochodowymi spalinami czy dymem z kominów sprawia, że zatykamy nosy i próbujemy uciec. Choć po prawdzie, wielu z nas jest coraz mniej czułych na tego typu zapachy. Żyjąc w mieście przywykliśmy do tych wszystkich smrodów i dopiero gdy zaczynamy chorować przypominamy sobie jak ważne jest oddychanie czystym powietrzem. Interesujące jest to, że zwierzęta i cenne przyrodniczo miejsca próbujemy uchronić przed zgubnym wpływem gazowych zanieczyszczeń, podczas gdy sami tkwimy w miejscu, które zatruwa nas na wszelkie możliwe sposoby. Czyż to miejskie życie z wszelkimi wygodami warte jest ponoszenia takich kosztów? Bo jeśli tak, to może warto przywołać tutaj słowa pewnego Indianina, który powiedział o nas: „biały człowiek, nieczuły na wszelkie smrody jest jak konający tygodniami”. Jakaż to smutna obserwacja! Powietrze, mimo że tak niewinne i subtelne, potrafi być naprawdę niszczące jeśli równowaga w przyrodzie jest zachwiana. Dzisiaj my - ludzie, dajemy zbyt wiele dwutlenku węgla i to sprawia, że w atmosferze gromadzi się zbyt wiele energii słonecznej. To dlatego wokół nas jest coraz więcej bardzo gwałtownych zjawisk atmosferycznych. Trąby powietrzne, tornada, huragany, ulewne deszcze, gradobicia i niszczące burze, to wszystko są sygnały dawane nam przez atmosferę, że przesadzamy z ludzką ekspansją, a cywilizacja, jaką wymyśliliśmy obraca się przeciwko życiu, w tym też przeciwko nam. Patrząc na chmury i słuchając wiatru możesz uczyć się, co oznacza prawdziwa równowaga. To, co dajesz, w końcu do ciebie powraca. Jeśli nie zachowujesz umiaru, gwałtowność i skrajność powróci do ciebie. I będzie tak dopóki nie usłyszysz i nie zrozumiesz tej nauki, którą oferuje nam powietrze. Jako ludzkość będziemy powtarzać tę samą klasę, będziemy narażać się na te same zgubne konsekwencje, aż nie dotrze do nas wyraźnie, że nie tędy droga. Że powietrze, atmosfera, ten niewidzialny żywioł wymaga od nas szacunku i troski. W imię naszego oddechu oraz oddechu wszystkich istot najwyższy czas powściągnąć swoje zapędy i powrócić do zrównoważonego i harmonijnego współistnienia. Ta lekcja posiada też swój wymiar duchowy, ponieważ nasz oddech od zarania dziejów utożsamiany był z duchem, duszą, która w człowieku mieszka. Istotą tej duszy jest niematerialny, niewidzialny pierwiastek, który dla naszych przodków tożsamy był z powietrzem. To dlatego gdy człowiek umierał mówiono, że wyzionął ducha, czyli, że nie ma już w nim oddechu. Uwolniony z ciała duch łączył się z niematerialnym pierwiastkiem przenikającym wszystko, co istnieje. Tak oto to, co jednostkowe, indywidualne, osobne łączyło się na powrót z wieczną zasadą, z absolutem, który tajemniczo zawierał się w niewidzialnym powietrzu. Tak czy owak, zanim nasz oddech rozpłynie się w bezkresie ducha, możemy tu i teraz doświadczyć tej duchowej wspólnoty i jedności. Koncentrując się na oddychaniu pozwalamy naszemu umysłowi uspokoić się i zestroić z większym porządkiem wszechświata. Nasz oddech jest bowiem bijącym sercem kosmosu, jest pulsowaniem życiowej energii, która przejawia się też w ruchach galaktyk, wędrówce Ziemi wokół Słońca i kiełkowaniu nasion. Każdy z nas ma dostęp do tej wielkiej wspólnoty poprzez swój własny oddech i dar powietrza składany przez pracę niezliczonych istot. Dlatego praktykowanie ćwiczeń oddechowych jest jedną z najbardziej zaawansowanych praktyk duchowych w wielu tradycjach religijnych. Niezależnie jednak od tego w co wierzymy, warto na co dzień zadbać o swój oddech, bowiem to jak oddychamy świadczy o tym jak żyjemy. Najczęściej nasz oddech jest płytki i jakby przytłumiony. A przecież oddychając pełną piersią dajemy sobie to, co najważniejsze, czyli życie samo, podstawową siłę i energię, która przenika każdą naszą komórkę. Oddychaj! Zaczerpnij powietrza. Przyjmij życie, którym dzieli się z tobą cały świat przyrody. Tutaj na Ziemi, w naszym jedynym domu powietrza starczy dla wszystkich. To powietrze jest całkowicie wręcz darmowe. Ten najcenniejszy z darów nic nie kosztuje, ponieważ jedyną zapłatą jest twój wydech, na który czekają zielone rośliny. Korzystaj więc z powietrza żyjąc pełną piersią. Bierz życie i dziel się życiem zachowując równowagę i świadomość współistnienia. To jest nauka, którą ma dla nas powietrze.
To jest pieśń śpiewana przez wszystkie żywioły: Ogień, Ziemię, Wodę i Powietrze.
Książka dobra na kryzysowy czas – Ryszard Kulik „Ziemia – mój jedyny dom” (dostępna jako pdf ) została zainspirowana spiralą Ponownego Połączenia (The Work That Reconnects) Joanny Macy. Ta ponad 90-letnia głęboka ekolożka i buddyjska nauczycielka od lat głosi, że największym zagrożeniem dla pojedynczego człowieka i całej ludzkości jest oddzielanie, odcinanie się od przyrody – sieci życia – dzikości, w tym także od swoich uczuć. Dlatego Macy w ciągu całego swojego życia tworzyła metodę – Praktykę Ponownego Połączenia, czerpiąc z filozofii głębokiej ekologii Arne Naessa, swojej buddyjskiej praktyki i badań naukowych nad buddyzmem, teorii systemów, a także wiedzy i doświadczeń wynikających z pracy ze zbiorową traumą. I tak spirala Ponownego Połączenia składa się z czterech etapów: 1) odczucie wdzięczności, 2) odczucie bólu, cierpienia, 3) spojrzenie nowymi oczami, 4) pójście naprzód. Jest to też przejście przez koło emocji, od radości i wdzięczności przez złość, ból, strach, smutek – i to odczucie pełni i połączenia powoduje, że zaczynamy działać w świecie z innego, głębszego miejsca w nas samych.
